Теориялық әдістер (әдістер-операциялар) негізгі ақыл-ой операцияларымен ерекшеленеді, олар: талдау және синтез, салыстыру, абстракциялау және нақтылау, жалпылау, формализация, индукция және дедукция, идеализация, аналогия, модельдеу, психикалық эксперимент.