Теориялық әдістер (әдістер-операциялар) негізгі ой операцияларымен ерекшеленеді, олар: талдау және синтез, салыстыру, абстракциялау және нақтылау, жалпылау, формализациялау, индукция және дедукция, идеализация, аналогия, модельдеу, ойлау эксперименті.